Waarom zijn klassiekers in de muziek nou klassiekers? Hoe weten we zo zeker dat onze kinderen en kleinkinderen de liedjes ook zullen kennen? Als een nummer mooi is en een verhaal heeft, dan zal het altijd worden gespeeld en beluisterd. En natuurlijk is het knap dat ‘die artiest in zijn tijd al zo’n prachtig nummer kon schrijven’. In onze taal kennen we ook klassiekers. Woorden, uitdrukkingen en constructies die zelfs in de modernste teksten gebruikt worden. Maar weten wij en onze kleinkinderen later eigenlijk wel hoe we ze moeten gebruiken?
Des
Het Nederlands heeft ooit naamvallen gekend. Sporen hiervan vinden we terug in klassiekers als ‘mijns inziens’, ‘onzes inziens’ en ‘de heer des huizes’, maar ook in doodnormale woorden als ‘ ’s ochtends’, ‘destijds’ en ‘desnoods’. Het woordje ‘des’ is een oude vorm voor de tweede naamval enkelvoud en is soms met het andere woord mee gekomen. Kijk eens naar de woorden ‘desbetreffende’ en ‘deskundige’; hierin verwijst ‘des’ naar dat wat genoemd is.
Wiens en wier
Ook woorden als ‘diens’, ‘wiens’ en ‘wier’ komen uit het naamvallentijdperk. Hier kan men gemakkelijk fouten mee maken, omdat men tegenwoordig nauwelijks meer een idee heeft van het geslacht van woorden. Gebruik liever een omschrijving als ‘van wie’.
Dezer en dezen
Wellicht wist u al dat het woord ‘deze’ ook vervoegingen kent, gebaseerd op naamvallen. Zo kent u de uitdrukking ‘een dezer dagen’. Helaas gaat het bij het volgende voorbeeld erg vaak fout: ‘bij dezen’. Veel mensen laten de -n weg, omdat ze het woord ‘dezen’ niet herkennen.
Te, ter en ten
Er zijn grammaticaregels die voorschrijven of men in oude uitdrukkingen te, ter of ten gebruikt. Mijn advies is: zoek de uitdrukking op in een woordenboek. Aangezien de woordgroepen versteend zijn, is het handig ze ook in te prenten als unieke combinaties. Denk hierbij aan uitdrukkingen als ’te allen tijde’, ’ter attentie van’, ter ere van’, ’ten gevolge van’, ’terneergeslagen’, ’ten name van’ en ’toentertijd’.
Verblijf ik
Klassiekers gaan gepaard met klassieke fouten. Schrijft u wel eens een brief met daarin de volgende zin: ‘Hopende u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben’? Dan heeft u de klok horen luiden, maar de klepel heeft de tand des tijds helaas niet doorstaan. De zin is niet af. U verblijft namelijk in de hoop dat u de ontvanger voldoende hebt geïnformeerd. De klassieke afsluiter moet dus eindigen met ‘verblijf ik, ‘, net zoals de Engelse afsluiting eindigt met ‘I remain, ‘ .
Advies
De klassiekers der Nederlandse taal zijn prachtig en geven ons veel informatie over de geschiedenis van onze taal. Juist daarom is het van het grootste belang dat we deze uitdrukkingen correct gebruiken. Als we dat niet doen, gaan de woorden een eigen leven leiden en raken ze hun betekenis kwijt. Gebruik de oude vormen daarom alleen als u zeker bent van de schrijfwijze en van de betekenis. Twijfelt u? Dan raad ik u het gebruik van deze uitdrukkingen ten zeerste af.
