“Leren in een echte situatie, zodat dat wat geleerd wordt betekenis krijgt.”
Met deze woorden kan de visie van Célestin Freinet, een Franse onderwijzer uit het begin 20ste eeuw, goed samengevat worden. In zijn klaslokaal streefde hij ernaar zijn leerlingen actief met de stof te laten omgaan.
Zo werd spelling behandeld aan de hand van artikelen die de leerlingen voor de schoolkrant hadden geschreven. Niet de leerkracht was de initiatiefnemer in de les, maar de leerlingen. De input van de leerlingen zorgde ervoor dat bepaalde thema’s werden besproken. Op die manier werd de stof gekoppeld aan de belevingswereld van de leerlingen. Niet alleen kwam dit ten goede aan de motivatie van de leerlingen, ook werden de leerdoelen makkelijker behaald.
En anno 2018?
Tegenwoordig zijn er nog steeds instellingen die volgens de principe van Célestin Freinet onderwijs bieden. Ook is er steeds meer aandacht voor het ‘belevend’ of ‘ervarend leren’, dat op de Freinet-aanpak aansluit.
Belevend leren in volwasseneneducatie
Uiteraard was de visie van Célestin Freinet gericht op kinderen en kan dat in volwasseneducatie niet klakkeloos overgenomen worden. Zeker niet in het geval van korte cursussen, waar in een beperkt tijdsbestek aan de specifieke leerbehoefte van de cursisten voldaan moet worden. Maar wie zich verder in het belevend leren verdiept vindt al gauw aanknopingspunten die niet alleen goed toepasbaar zijn in ons vakgebied, maar ook veel opleveren.
Leren door iets te ervaren
Belevend leren betekent dat men door iets te ervaren de stof makkelijk leert en onthoudt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van zo weinig mogelijk theorie en zo veel mogelijk praktische opdrachten. Feedback speelt daarbij een belangrijke rol. De gedachte hierachter is dat je iets beter onthoudt als er in je hersenen verschillende gebieden geprikkeld worden. Het rationele en het emotionele komen samen, je wordt creatiever en efficiënter in je denkwijzen en het leerdeel in de hersenen wordt geactiveerd.
Warming-up voor de hersenen
Ook wordt bij het belevend leren rekening gehouden met de juiste lesopbouw. Net als bij sport moeten de hersenen opgewarmd worden, bijvoorbeeld met laagdrempelige oefeningen. Denk aan een spel of een gesprek over de afgelopen week.
In de hele les wordt de verdeling luisteren/praten/schrijven in de gaten gehouden en is de cursist actief bezig. In het geval van belevend leren kan actief ook fysiek actief betekenen. Uit onderzoek blijkt dat hersenen baat hebben bij beweging tijdens het leren, waardoor de leerprestaties toenemen.
Toepassingen in de praktijk: de input van de cursist vormt de basis van de les
Hoe kunnen wij als trainers dit in ons werk toepassen? Simpelweg door de cursist aan de basis van de les te plaatsen. De cursist een tekst over een onderwerp naar keuze laten schrijven en deze vervolgens samen nakijken is altijd een goede start om grammaticale knelpunten aan te pakken. Voor een beginner zijn dat simpele, korte teksten. Een gevorderde kan worden aangespoord samengestelde zinnen te maken, in de verleden tijd te schrijven, bijwoorden, voegwoorden en bijvoeglijke naamwoorden te gebruiken.
Debatteren is ook een goed voorbeeld van belevend leren. De cursist krijgt tools in de vorm van sleutelzinnen aangereikt om zijn mening te kunnen uiten – ik ben het ermee eens, ik deel je mening niet, volgens mij, ik ben ervan overtuigd dat – en vervolgens wordt een door de cursist gekozen stelling besproken. Dit kan zelfs tijdens een korte wandeling plaatsvinden. Ook presentaties bieden veel mogelijkheden, net als spelletjes doen, krantenartikelen of films bespreken, in groepen samenwerken, een eigen ‘woordenboek’ samenstellen, elkaar interviewen en zelfs een les voor de rest van de groep verzorgen.
Kortom
Bij belevend leren gaat de cursist actief aan de slag tijdens de les en speelt de trainer in op de leervragen die dan ontstaan. Op die manier voelt de cursist zich gehoord en gezien, de lessen worden levendiger en persoonlijker en ook voor de trainer biedt deze aanpak leuke uitdagingen.
Hoe leuk kan lesgeven dan zijn!
