Inlog cursisten

Vertalen in stijl

“Hoe breng je betekenis plus vorm over, zo niet dezelfde betekenis plus dezelfde vorm (dit is meestal onmogelijk), dan toch een zodanige betekenis plus een zodanige vorm dat het vertaalde werk de doeltaallezer een esthetisch genoegen bezorgt dat te vergelijken is met het genoegen dat de brontaaltekst geeft? Dat is wat vertalen zo moeilijk maakt.”(1)

Het citaat hierboven komt uit Vertalen wat er Staat. Dit boekje heb ik jaren geleden tijdens mijn opleiding gebruikt bij het vak Vertaaltheorie. Het biedt inzicht in het vak vertalen, hoe andere talen in elkaar zitten en hoe bepaalde taalnuances het beste over te zetten. En juist hier draait het heel vaak om.

Stijl van de tekst

Geregeld maak ik mee dat opdrachtgevers een bepaald beeld hebben bij een vertaling. Ze zien een perfect geschreven stuk voor zich waar helemaal niks meer aan gedaan hoeft te worden. De zinnen lopen perfect en alle mogelijke grapjes en dubbele bodems zijn exact weergegeven in de vertaling. Kortom, dit is precies wat in het citaat hierboven als haast onmogelijk wordt gezien.  Een vertaler doet zijn best om de tekst om te zetten naar de doeltaal en natuurlijk houdt hij rekening met de geldende conventies. Alleen zijn sommige uitdrukkingen en gewoontes in een bepaalde taal of bepaald land niet integraal om te zetten. Het is dan belangrijk voor een vertaler om na te gaan of er een equivalent is, en wanneer ja, of dit ook de lading dekt en of de sfeer van het brondocument nog wel in tact blijft. Dit soort klussen nemen altijd meer tijd in beslag dan je zou denken.

Huisstijl of vrije woordkeuze?

Een ander belangrijk punt is dat opdrachtgevers ook bepaalde terminologie voor ogen hebben. Dit kan huisstijl zijn of hun eigen idee van een vertaling. Wanneer een vertaler hier niet van op de hoogte is en er zijn eigen invulling aan geeft, dan komt de opdrachtgever vaak terug met ‘fouten in de vertaling’. Na nadere inspectie van de tekst met de terugkoppeling van de klant, kunnen wij vaak niet anders dan concluderen dat het een kwestie van stijl en smaak is. De woorden zijn op zich prima, alleen niet wat de klant verwacht had. Voor een vertaalbureau is het daarom des te belangrijker om vooraf helder aan te geven wat een vertaler doet en in kaart te brengen wat precies de wensen van de klant zijn. Als een vertaler alle vrijheid heeft om een vertaling te maken, wil dat nog niet per definitie betekenen dat het eenvoudiger werken is. Sterker, het wordt misschien nog moeilijker, want de vertaler zal dan nog meer zijn stempel op de tekst drukken, terwijl de klant misschien een andere stijl zou willen. Achteraf moet dan duidelijk worden of de klant tevreden is met de vertaling en of er misschien wijzigingen aangebracht moeten worden.

Copywriting

Een andere mogelijkheid is om een tekst alleen te vertalen en daarna te laten bewerken door een copywriter. Deze copywriter hoeft zich in feite alleen te richten op de doeltekst en rekening te houden met de stijl van de klant. Tekstvoorbeelden van websites of andere publicaties zijn dan een goede hulp om de huisstijl onder de knie te krijgen. Dit is de beste manier om een zo perfect mogelijke tekst terug te krijgen. Maar het blijft een kwestie van smaak.

Claudia Peeters

 

(1) Uit “Vertalen wat er staat”, Arthur Langeveld, p. 125

Language Partners
Verbeter jouw internationale communicatie met onze zakelijke taaltrainingen in 52 talen: incompany, op locatie óf online.

My LPOnline