De spelling van Franse leenwoorden is vaak lastig. In veel gevallen gaat het om woorden die we al heel lang gebruiken, en waarvan de uitspraak behoorlijk is aangepast aan het Nederlands. Moet je dan in een Nederlandse tekst nog al die Franse accentjes gebruiken? Oftewel: schrijf je carriere of carrière? In deze blog leggen we het uit.
Vier accenten
Het Frans kent vier verschillende accenten: het accent aigu (‘, zoals in café), het accent grave (`, zoals in crème), het accent circonflexe (^, zoals in enquête) en de cedille (die in het Nederlands eigenlijk niet voorkomt; een Frans voorbeeld is garçon). Als je in een Nederlandse tekst uit het Frans geleende woorden gebruikt, hoef je die accenten lang niet altijd te gebruiken. We doen dat nog in twee gevallen: als het nodig is voor de uitspraak, en als woorden of woordgroepen nog heel Frans aandoen.
Zonder accent
In veel uit het Frans geleende woorden zijn accenten niet nodig; we spreken het woord zonder ook goed uit. Denk daarbij bijvoorbeeld aan woorden als hotel, diner, ragout, debacle en coulance. De reden dat we ze weg laten is dat het Nederlands zo veel mogelijk zonder ‘opsmuk’ wordt geschreven. Net zo zijn we ook zuinig met hoofdletters.
Uitspraak
Accenttekens voor de uitspraak komen eigenlijk alleen voor op de letter e. Het kan dan gaan om het accent aigu, het accent grave of het accent circonflexe. Het accent geeft dan aan dat je de letter (en soms ook andere klanken in het woord, zoals de g) anders uitspreekt dan je op grond van de Nederlandse uitspraakregels zou verwachten. Zo zouden we zonder accent het woord cafe kunnen uitspreken als [kaa-fuh] – een losse e aan het eind van een woord is in het Nederlandse immers een [uh].
Meer voorbeelden:
- met accent aigu: privé, logé, introducé;
- met accent grave: scène, crèche, caissière (kassière mag overigens ook);
- Met accent circonflexe: crêpe, fêteren, gêne, (over gênant verschillen de meningen: het Groene Boekje schrijft het met accent, de Spellingwijzer Onze Taal zonder).
Ook het woord carrière valt onder deze regel: om het woord goed uit te spreken, is het accent nodig. Je moet het dus met accent schrijven.
Zichtbaar Frans
Soms lenen we niet een los woord, maar een hele woordgroep uit het Frans. Zulke woordgroepen blijven veel duidelijker exotisch. We blijven ze dan ook lang met accenten schrijven, ook al is dat voor de uitspraak eigenlijk niet per se nodig. Denk hierbij aan gevallen als déjà vu, belle époque, maître d’hôtel.
Ook in sommige losse woorden komen deze accenten nog voor. Voorbeelden daarvan zijn à (in drie à vier werkdagen), bête, enquête en frêle.
Twijfel? Zoek het op!
Het is niet altijd makkelijk om vast te stellen of je een woord nog met accent moet schrijven of niet. Gelukkig is de spellingcontrole van je computer op dit punt behoorlijk betrouwbaar. Bij twijfel kun je een woord ook altijd opzoeken, bijvoorbeeld in de online versie van het Groene Boekje.
