De pro-Deoadvocaat in het Máximapark
Soms vraag ik iemand: ‘Wat vind je zo moeilijk aan spelling?’ Het antwoord is bijna altijd: ‘Ja, dat met die d’tjes en t’tjes, ’t Kofschip ofzo, en is het nou pannekoek of pannenkoek?’ Kortom, werkwoordspelling en de spelling van samenstellingen vormen een probleem.
De tussen-n is echter maar één lastig onderdeel bij samenstellingen, wat misschien nog meer aandacht vereist is het overmatig gebruik van spaties en koppeltekens.
Wanneer schrijf je woorden nou aan elkaar en wanneer gebruik je een streepje of een spatie? Volg dit stappenplan voor een correcte spelling van samenstellingen.
1. Schrijf de woorden in principe aan elkaar.
Een samenstelling is een woord dat bestaat uit twee of meer woorden, zo wordt een winkel met kleding een kledingwinkel genoemd. In het Nederlands schrijven we deze twee woorden in principe aan elkaar, ongeacht de lengte van beide woorden.
Kijk maar eens naar woorden als ‘hottentottententententoonstelling’, ‘arbeidongeschiktheidsverzekering’ en ‘langetermijnplanning’. Hoe graag je deze woorden ook leesbaarder wil maken met streepjes en spaties, het mag niet volgens de Nederlandse spelling. Wanneer mag dat dan wel?
2. Moeilijk uit te spreken? Plaats een koppelteken.
Sommige samenstellingen zijn wel erg moeilijk uit te spreken, omdat klinkers elkaar opvolgen en zo voor verwarring zorgen. Als er echt een uitspraakprobleem ontstaat, dan mag je een koppelteken plaatsen tussen de woorden.
Dit gebeurt bij een woord als ‘macro-economie’. Als we dit streepje weglaten (macroeconomie), kun je het woord ook uitspreken met een oe-klank in het midden. En kijk eens naar al die klinkers in ‘bureauuren’. Dit levert veel verwarring op in de uitspraak, wat voorkomen kan worden door een koppelteken (bureau-uren). De klinkercombinatie ‘ao’ levert geen problemen op, daarom mag ‘pro-Deoadvocaat’ gelukkig aan elkaar. (Let op: ‘pro-’ is een voorvoegsel en geen woord, dat betekent dat ‘pro-Deo’ geen samenstelling is.)
3. Moeilijk te lezen? Plaats een koppelteken.
De Nederlandse spelling behoedt ons wel voor grote woordraadsels. Als een samenstelling echt moeilijk te lezen is, zoals ‘jazzzangeres’ en ‘boschampignon’, dan mag je een koppelteken plaatsen (jazz-zangeres en bos-champignon). Ook een samenstelling met een afkorting of symbool is moeilijk te lezen zonder koppelteken, daarom schrijf je ‘cd-speler’, ‘30km-zone’ en ‘€-teken’.
4. Een spatie? Doe maar niet.
In een Nederlandse samenstelling gebruiken we nooit een spatie. Onjuist spatiegebruik levert soms een groot betekenisverschil op. Een groenetruidrager is behoorlijk misselijk als hij een groene truidrager genoemd wordt. Meer voorbeelden van onjuist spatiegebruik vind je op het Twitteraccount van het platform Signalering Onjuist Spatiegebruik.
Onjuist spatiegebruik vind je helaas ook bij de overheid. Zo ging het eerder mis bij de gemeente Utrecht toen ze het ‘Máxima park’ aankondigden. Gelukkig gaat het inmiddels wel goed en vinden we in Utrecht naast het Wilhelminapark en het Julianapark nu het Máximapark.
