Inlog cursisten

Heel / hele fijne feestdagen?

We zitten volop in de feestmaand en dat betekent dat het tijd is om kerstwensen te schrijven – op een echte kaart of digitaal. Veel mensen twijfelen dan over de juiste formulering. Wens je iemand nu heel fijne feestdagen of hele fijne feestdagen? En hoe zit dat eigenlijk in elkaar?

Zowel hele fijne feestdagen als heel fijne feestdagen is juist. De eerste vorm is wel wat informeler dan de tweede.

De constructie zit als volgt in elkaar: heel / hele is een bijwoord dat fijne versterkt. Meestal komt er geen e achter een bijwoord; denk ook aan iets als ‘Ik ben heel erg geschrokken.’ Toch gebeurt dat bij deze versterkende bijwoorden in de spreektaal vaak wel. Dat heeft twee gevolgen: ten eerste wordt de zin, zoals gezegd, informeler, en ten tweede wordt hij meer ‘echt gemeend’. ‘Heel fijne feestdagen’ klinkt voor veel mensen wat afstandelijker en daardoor minder oprecht.

Hele en halve

Nu zijn er mensen die op een formulering als hele fijne feestdagen iets flauws antwoorden als ‘Als het maar geen halve feestdagen zijn’, of ‘Kapot zullen ze niet gaan’. Zij vatten (waarschijnlijk onbewust) hele hier op als bijvoeglijk naamwoord, in de betekenis ‘volledig’ of ‘niet stuk’. Dat zijn inderdaad heel gewone betekenissen van heel, en als je het op die manier gebruikt, moet je hele in sommige situaties wel verbuigen:

  • een heel jaar, het hele jaar
  • een heel staatslot, het hele staatslot

Homoniemen

Hoewel het hier uiterlijk om hetzelfde woord gaat, hebben we hier te maken met homoniemen: woorden die hetzelfde klinken, maar een andere betekenis hebben. Zulke woorden komen vrij veel voor (denk aan bank, ezel en weer), maar meestal liggen betekenis en gebruik zo ver uit elkaar dat dit soort problemen niet voorkomen. Toch is heel niet het enige geval. Geweldig is er ook zo een. Als bijvoeglijk naamwoord betekent het onder meer ‘buitengewoon sterk’ en als bijwoord ‘in hoge mate’. Vergelijk de zinnen:

  • Met een geweldig lawaai stortte het gebouw in.
  • In het bos staan geweldig(e) hoge bomen.

In die eerste zin is geweldig een bijvoeglijk naamwoord en is het onmogelijk om geweldige te zeggen. In de tweede zin is het een versterken bijwoord (bij hoge) en kunnen geweldig en geweldige allebei, met de kanttekening dat de vorm met -e informeler is dan die zonder -e.

Keuze

Nog even terug naar die feestdagen. Welke vorm kunt u nu het best gebruiken? Dat hangt een beetje van de situatie af. In een wens aan vrienden en kennissen is de vorm met ­-e het gewoonst, en zou ik die ook adviseren, ook vanwege de toon. In een zakelijke context past de vorm zonder -e waarschijnlijk beter, omdat die wat formeler is. Ik wens u dus heel fijne feestdagen!

Aleid van de Vooren
Aleid werkt als trainer NT1 voor Language Partners. Het is haar missie om mensen efficiënter te leren schrijven, zodat ze in minder tijd betere teksten kunnen maken.

My LPOnline