Iedereen zal mij gelijk geven: het verschil tussen hun en hen is frustrerend, onnodig en moeilijk te leren. De meeste mensen willen echter graag grammaticaal correct schrijven en spreken en moeten zich daarom houden aan deze vervelende regel. Voor iedereen die net als ik worstelt met deze twee vervloekte woorden is hier een verhelderende uitleg.
De boosdoener
Tijdens het lezen van deze blog mag u geregeld de boosdoener vervloeken. De zeventiende-eeuwse wetenschapper Christiaen van Heule heeft met zijn systeem-Van Heule het onderscheid tussen hun en hen de wereld in gebracht.
Dit heeft hij uiteraard niet zomaar gedaan. Deze man was onder de indruk van het Latijn met zijn complexe grammatica en wilde dezelfde regels toepassen op het Nederlands. Deze regel werd toegejuicht door de dichter Pieter Corneliszoon Hooft die zelfs voorstelde onderscheid te maken tussen hem en hum. Gelukkig vonden onze zeventiende-eeuwse landgenoten dat te ver gaan.
Hoe moet het?
Voor deze uitleg kies ik de simpele versie. De officiële grammaticaregels zijn uiteraard veel complexer, maar daar trekken wij ons niets van aan.
Hun
Hun gebruiken we natuurlijk als bezittelijk voornaamwoord: hun huis, hun auto, hun kinderen. Ook gebruiken we hun als indirect object. Het woord is dan vervangbaar door een voorzetsel + hen.
- Ik geef hun een cadeau. (aan hen)
- Ik pak hun de bal af. (van hen)
- Hij vraagt hun of hij mag blijven. (aan hen)
Oplettende lezers zien dat hun in de eerste voorbeeldzin inderdaad meewerkend voorwerp is. Hun geef ik een compliment!
Hen
Hen gebruiken we ten eerste als direct object, beter bekend als lijdend voorwerp. Daarnaast volgt er op een voorzetsel altijd hen.
- Hij slaat hen. (lijdend voorwerp)
- Ik zie hen. (lijdend voorwerp)
- Ik geef aan hen een cadeau.
- Ik pak van hen de bal af.
Bij twijfel kun je in de meeste gevallen ze gebruiken. Deze vorm is de onbeklemtoonde, onbenadrukte versie van hun en hen. Ook als hun/hen verwijst naar iets anders dan personen, gebruikt men ze.
Hun vinden het moeilijk
En dan hebben we natuurlijk hun als onderwerp van de zin. Dit is nog steeds incorrect.
Taalpuristen beschouwen deze fout als pure verloedering van de taal, maar taalwetenschappers zien de fout als een interessante ontwikkeling in ons taalgebruik. Zij verwachten dat deze ontwikkeling doorzet en de vorm steeds vaker zal voorkomen in het Nederlands.
Er wordt nog wel gezocht naar een eenduidige verklaring voor dit fenomeen. Mogelijk komt hun als onderwerp uit dialecten waar hullie werd gebruikt als derde persoon meervoud. Ook wordt in het Afrikaans voor deze vorm hulle gebruikt.
Een steuntje in de rug
Op internet zijn diverse websites te vinden waarop meer uitleg staat over deze regel. U hoeft slechts ‘hun hen’ in te voeren bij Google en er verschijnen talloze handige websites. Zo is er zelfs een lijst te vinden met honderden werkwoorden gevolgd door een voorbeeldzin met hun of hen.
Vindt u het nog steeds te moeilijk? Dat is geen probleem volgens de auteurs van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS). Zij vinden de kunstmatige regel ook erg moeilijk en menen dat er in hen/hun-kwesties niet van ‘fouten’ mag worden gesproken. Maar toch bedankt, Christiaen!
