Welke van deze zinnen is volgens u juist? ‘Een aantal medewerkers heeft nog niet geantwoord’ of ‘Een aantal medewerkers hebben nog niet geantwoord’? Het is een kwestie waar soms veel discussie over is: moet het werkwoord in deze zinnen in het enkelvoud of in het meervoud staan?
Het korte antwoord is dat zowel enkelvoud als meervoud goed is. Veel mensen hebben echter ooit geleerd dat aantal enkelvoud is, en dat dus alleen het enkelvoud juist is. De kwestie vraagt dus om wat meer uitleg.
Onderwerp en persoonsvorm moeten bij elkaar passen
Het onderwerp en de persoonsvorm (het eerste werkwoord) van een zin moeten in het Nederlands altijd bij elkaar passen: allebei enkelvoud of allebei meervoud. In de meeste gevallen is dat heel eenvoudig: de man loopt, de vrouwen werken, enz. Maar het onderwerp bestaat vaak uit meerdere woorden, en in sommige gevallen heeft dat invloed op het werkwoord.
Dat is bijvoorbeeld het geval als er een woord als groep, menigte of reeks voor het zelfstandig naamwoord staat. Die woorden geven duidelijk aan dat wat volgt als één groep gezien moet worden. Juist zijn dan ook:
- Door de lucht vloog een groep vogels.
- Op het plein verzamelde zich een grote groep mensen.
- Een reeks gebeurtenissen leidde tot het eind van de Koude Oorlog.
Woorden waarbij alleen meervoud goed is
Er zijn ook woorden die weliswaar zo’n groepsaanduidende betekenis hebben, maar toch meervoud krijgen; die woorden lijken meer op een telwoord dan op een zelfstandig naamwoord. Voorbeelden hiervan zijn heleboel, hoop en tal van.
- Door de lucht vlogen een heleboel vogels.
- Op het plein verzamelden zich een hoop mensen.
- Tal van gebeurtenissen leidden tot het eind van de Koude Oorlog.
Twijfelgevallen
Tot slot is er een kleine groep twijfelgevallen: aantal, tiental (twintigtal, enz.), handjevol, massa, stel. Bij deze woorden is zowel het enkelvoud als het meervoud mogelijk.
- Door de lucht vloog / vlogen een aantal vogels.
- Op het plein verzamelde / verzamelden zich een dertigtal mensen.
- Een massa gebeurtenissen leidde / leidden tot het eind van de Koude Oorlog.
Veel taalkundigen vinden in al deze zinnen het meervoud het best.
Net als bij de groep hierboven (van heleboel) kun je volgens hen aantal in deze constructie het best als een telwoord beschouwen, en dan is alleen het meervoud correct.
Als we de zin uit de inleiding wat uitbreiden, wordt voor de meeste mensen de keuze voor het meervoud wat sterker:
- Er is een aantal medewerkers dat nog niet heeft geantwoord.
- Er zijn een aantal medewerkers die nog niet hebben geantwoord.
Die voorkeur wordt nog sterker in een zin met een bezittelijk voornaamwoord dat naar aantal of naar medewerkers moet verwijzen:
- Er is een aantal medewerkers dat zijn uren nog niet heeft ingevuld.
- Er zijn een aantal medewerkers die hun uren nog niet hebben ingevuld.
Kortom
In zinnen waarin het onderwerp een aantal x’en is, kun je zowel enkelvoud als meervoud gebruiken, waarbij vaak een voorkeur is voor het meervoud.
Je kunt natuurlijk ook de zin herschrijven en de hele constructie vermijden: ‘Nog niet alle medewerkers hebben hun uren ingevuld.’
